Соғлом тана – бу инсон танасининг ҳолати, унинг соғлғига ғамхўрлик қилади, яъни у тўғри овқатлантиради, шифокорлар томонидан мунтазам равишда текширилади, спорт билан шуғулланади, барча мушак гуруҳларини кучайтиради. Спорт билан шуғулланиш – бу одамда ўзини тарбиялашни ривожлантириш, ўзига хос муносабатни шакллантиришдир, чунки у доимо нафақат танасини яхши ҳолатда ушлаб туриши, балки уни яхшилаши, идеалга интилиши керак.
Саломатлик инсоннинг энг муҳим қадриятларидан биридир. Болалигингизда, ёшлигингиздан соғлиғингизга ғамхўрлик қилишингиз кераклигини тез-тез эшитамиз. Сизнинг ҳаётингиз давомида сиз жуда кўп пул топишингиз, шон-шараф ва тан олинишингиз, уй, машина сотиб олишингиз, турли шаҳарларга ва мамлакатларга саёҳат қилишингиз мумкин, катта хоҳиш билан сиз хоҳлаган ҳамма нарсага эришишингиз мумкин, аммо соғлиқни сотиб олмайсиз.
«Соғлом танада соғлом ақл» бу ибора билан баҳслашиш қийин. Барча ҳаётий жараёнлар, кайфият, фикрлар инсон танасининг ишига боғлиқ. Тана азобланганда, дарҳол салбий ҳис-туйғулар пайдо бўлади, улар тирнаш хусусияти, ғазаб ва бошқа салбий ҳис-туйғуларга қайта туғилади.
Соғлиғингизни қандай сақлаш керак? Аввало, чекиш ҳам, алкоголли ичимликлар ва ҳатто ундан ҳам кўпроқ гиёҳванд моддаларни истеъмол қилмаслик, соғлом турмуш тарзини олиб бориш керак. Фаол турмуш тарзингизни бошқаринг, тўғри овқатланинг, спорт билан шуғулланинг ва соғлом саккиз соатлик ухланг.
Ҳозирги кунда кўплаб бўлимлар мавжуд: сузиш, кураш, волейбол, теннис, футбол, гимнастика, рақс, фигурали учиш ва бошқалар. Бундай машғулотлар нафақат соғлиғингизни сақлашга, балки феъл-атворингизни тарбиялашга, тартиб-интизомга ва кундалик ҳаётга ўргатишга ёрдам беради.
Овқатланиш бизнинг соғлигимиз учун жуда муҳимдир. Овқатланишимиз соғлигимизга бевосита таъсир қилади. Янги сут, творог, пишлоқ, гўшт ва балиқ, сабзавот ва мевалар яхши ҳазм қилиш учун пойдевор бўлиб, бунинг натижасида ажойиб кайфият, онг равшанлиги ва фикрлар тозалиги пайдо бўлади.
Тоза ҳавода сайр қилиш соғлигимиз учун яхши омил. Катта шаҳарларда яшовчи одамлар тоза муҳит билан мақтана олмайди. Заводлар, машиналардаги чиқинди газлар – буларнинг барчаси соғлиқ учун зарарли. Шу сабабли, сиз иложи борича тез-тез оилангиз билан табиатга чиқишингиз, тоза ҳаводан нафас олишингиз ва шунчаки мамлакатимиздаги чиройли манзараларидан баҳраманд бўлишингиз керак.
Ҳар ким қандай яшашни танлаш ҳуқуқига эга. Бироқ, ҳар доим нима қилишимиз, овқатланишимиз ва нафас олишимиз соғлигимизга таъсир қилишини унутмаслигимиз керак.
Соғлом турмуш тарзи нима эканлигини тушуниш учун унинг ҳар бир таркибий қисмини батафсил кўриб чиқамиз:
- Тўғри овқатланиш тизими танамиз учун зарарли бўлган ҳар қандай овқатдан воз кечишни англатади. Бу эрда зарарли кимёвий қўшимчалар, газланган ичимликлар, қовурилган овқатлар, ҳар қандай зираворлар ва туз, ёғли сут маҳсулотлари бўлган ҳар қандай маҳсулот тушунилади. Кўпроқ сабзавот ва меваларни, ёрмаларга асосланган барча турдаги дон маҳсулотларини истеъмол қилинг. Кун давомида ҳар бир овқатланиш учун ўз вақтингизни белгиланг ва кечки овқатларни бекор қилинг, ва авваламбор, қисмларингизни камайтиринг. Овқат ҳазм қилиш тизимингизга мунтазам равишда дам беришга ҳаракат қилинг. Шунингдек, ҳайвон гўштини истеъмол қилишдан воз кечиш мақсадга мувофиқдир. Энг оқилона овқатланиш дастури вегетарианизм томонидан таклиф этилади. Ёга машғулотларини соғлом турмуш тарзини олиб бориш жараёнида шерик сифатида танлаганимиз сабабли, биз унинг асосий принтсипига риоя қилишимиз керак – аҳимса ёки зўравонлик. Шундай қилиб, ошқозонимизни гўштдан озод қилиб, биз нафақат танамизни, балки карма энергиямизни ҳам тозалаймиз.
- Спиртли ичимликлар, чекиш, гиёҳвандликдан сақланиш. Ушбу гиёҳвандлик нафақат жисмоний танага салбий таъсир кўрсатиши, балки ақл-идрок фикрлаш қобилиятимизни бостириши – ёга таълимоти бизни айнан шу нарсага чорлашини англаш жуда муҳим. Агар онгимиз гиёҳванд бўлса ва биз нафақат ўз ҳаётимизни, балки муайян ҳолатларда хатти-ҳаракатларимизни бошқариш қобилиятидан маҳрум бўлсак, қандай қилиб соғлом турмуш тарзини олиб боришимиз мумкин?
- Доимий жисмоний фаолият. Агар инсон доимий равишда танасини яхшиласа, у руҳини, иродасини ва онгини яхшилайди ва бу эрда маънавий таркибий қисм биринчи ўринда туради. Ёга билан шуғулланиш, авваламбор, интизом, матонат ва белгиланган мақсадга эришиш қобилиятидир. Фақат ўзимизга, жисмоний танамизга узлюксиз ишлаш орқали биз ўзимизни ички даражада яхшилаймиз;
- Соғлом уйқу ва соғлом бедорлик принтсипи. Сизнинг танангизга тўғри ухлаш соатларини бериш муҳимдир, кейин уйғониш соатлари энг самарали бўлади. Шу билан бирга, сиз ўзингизни тинглашингиз ва қанча соат ухлашингиз кераклигини тушунишингиз керак. Масалан, танангиз эрталаб соат бешда уйғонишга ва янги кунни бошлашга тайёр бўлса, сиз бўш дангасалик ҳолатида бўлиб, будилникингизнинг жиринглашини кутиб, соат еттига қадар ётоқда ётмаслигингиз керак. Агар сизга керак бўлса, айтайлик, олти соатгина дам олиш керак, бу жуда яхши! Ишга тайёргарликни бошлашдан олдин қолган 1,5-2 соат ичида сиз медитатсия ва асана амалиётига бағишланишингиз мумкин. Шу тарзда сиз ўз фикрларингизни тартибга келтирасиз ва келгуси кунни режалаштирасиз;
- Ўз-ўзини ривожлантиришга доимий интилиш. Қанчалик кўп янги маълумотлар олсак, биз ҳеч нарсани билмаслигимизни ва олдинда янги тубсизлик борлигини англашимиз янада аниқроқ бўлади. Худди шу нарса танамизнинг имкониятларига ҳам тегишли. Ўз устида ишлаш чексиздир, улар умр бўйи шу билан шуғулланадилар;
- Ўз вақтингизни ратсионализатсия қилиш. Ётиб кетишдан олдин неча марта шикоят қиламизки, кун давомида бизда вақт этишмаяпти. Дарҳақиқат, ҳамма нарса учун вақт этарли, фақат ундан оқилона фойдаланишни ва ўзингиз учун устувор йўналишларни белгилашни ўрганишингиз керак. Иккиламчи нарсага вақтингизни сарфламаслигингиз керак. Бироқ, ўз манфаатларингизни биринчи ўринга қўйиш нотўғри. Аввало, сиз бошқаларга ғамхўрлик қилишингиз керак, кейин сизнинг ғамхўрлигингиз ва бошқа одамларнинг ҳаётидаги иштироки юз баравар қайтади;
- Ҳар қандай ҳолатда ҳам ўзингизни муносиб тутишингиз, суиистеъмоллик, нафрат ва бошқа бузғунчи ҳис-туйғуларга берилмаслик керак. Одамларга нафақат ишда, балки жамоат жойларида, театрларда ва ҳоказоларда мулойим, ҳурмат билан муносабатда бўлиш муҳимдир. Ўйлаб кўринг, агар сиз ҳамма жойда ўзингизни шундай тутишни бошласангиз: уйда, фарзандларингиз билан – улар мактаб билан, университет билан бундай муносабатларнинг ўрнагида бўлишади – шунинг учун жамиятимиз тикланиш йўлида яна бир қадам ташлайди.
Соғлом турмуш тарзини олиб бориш дастлаб жуда қийин, чунки бу унинг хоҳиш-истаклари билан бошқарилиши инсонга хосдир. Бироқ, вақт ўтиши билан, тизимга одатланиб, одам бошқа ҳаёт тарзини тасаввур қилмайди. Тажрибали ёга ўқитувчиси кўмагида сиз соғлом турмуш тарзининг ҳар бир таркибий қисмини аста-секин ўзлаштирган ҳолда оддийдан мураккабга ўтишни ўрганасиз. Сиз танангизни ортиқча юкламаслигингиз ва ҳовузга бош билан шошилмаслигингиз керак – бу фойдадан кўра кўпроқ зарар келтиради, оқилона овқатланиш ва тоза фикрлардан бошланг, барча пўлатлар оқади.
